Wymój
Kapituła Warmińska 2 stycznia 1351 roku powierzyła Prusowi Tucteykenowi na prawie chełmińskim 20 włók ziemi. Wieś założona została na północno-zachodnim krańcu 50 hektarowego Jeziora Wymojskiego, przez które przepływa rzeka Pasłęka. Nazwa wsi, pochodzenia pruskiego, brzmiała początkowo Wemithen, jej póżniejsze wersje to: 1598 – Vimos, 1658 – Wemiten, 1673 – Wymoy, 1820 – Wimitten, po 1945 roku – Wymój (tak jak nazywała ją miejscowa ludność). Miejscowość miała charakter rolniczy. W ostatnich latach Wymój zmienił swoje oblicze. Niewielu mieszkańców wsi uprawia ziemię, inni pozostawili sobie niewielkie jej skrawki. Młodzi dojeżdżają do pracyw mieście. Latem przybywają turyści, kilku mieszkańców przygotowało swoje zagrody
na przyjęcie wczasowiczów. Na miejscu znajduje się sklep. Do wsi, oddalonej o trzy kilometry od szosy łączącej Olsztyn z Olsztynkiem, dojeżdża autobus. Spokojna okolica sprzyja tutaj letniemu wypoczynkowi. Tereny te chętnie i licznie odwiedzane są również
przez amatorów grzybobrania. Dodatkowo uzdrawiające właściwości borów sosnowych przyciągają tych, którzy chcą tu leczyć astmę, nadciśnienie, choroby serca lub po prostu wzmacniać odporność. W krajobrazie wyróżniają się obszary takie jak: jezioro Wymój, otaczający wioskę las sosonowy, rzeka Pasłęka, która stanowi umowną granicę między Warmią i Mazurami. Utworzono na niej rezerwat Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce. O wartości rezerwatu stanowią nie tylko bobry, i inne, licznie występujące tu gatunki fauny i flory ale również niezwykle urozmaicony krajobraz doliny rzeki z licznymi przełomowymi odcinkami lub płynącej leniwie między łąkami i torfowiskami. Dolina rzeki objęta jest Siecią Ochrony Ptaków i Siedlisk NATURA 2000. Interesujące są również zadrzewienia znajdujące się we wsi oraz zadrzewienia śródpolne. Jezioro Wymój o powierzchni 44,375 ha otoczone jest lasem i łąkami. Brzegi jeziora są przeważnie wysokie, miejscami strome (szczególnie zachodnie), natomiast krańce zbiornika: południowy i północny – niskie i podmokłe. Zachodni i wschodni brzeg jest porośnięty borem sosnowym. Linia brzegowa jeziora jest mało urozmaicona, w niewielkim stopniu porośnięta roślinnością wynurzoną. Jezioro Wymój jest typowym akwenem rekreacyjnym. Na uwagę zasługuje również występowanie na tym terenie orlika krzykliwego. Walorem wsi jest bogactwo zabytków: kulturowe obiekty sakralne przeplatają się z typowym budownictwem warmińskim. Z zabytków zachowały się tu Warmińskie Kapliczki Maryjne. Przy głównej drodze do Wymoja znajdują się dwie kapliczki (jedna z nich z dzwonniczką), których historia i powstanie związane są prawdopodobnie z pierwszymi pielgrzymkami, które miały miejsce tuż po objawieniach Najświętszej Marii Panny w Gietrzwałdzie. Trzecia kapliczka zlokalizowana jest na tzw. koloniach. Szczególnej uwagi warte są również dwa krzyże. Ponadto do zabytków kulturowych zalicza się także ślady dawnych młynów wodnych na rzece Pasłęce, mosty i budynek po szkole podstawowej, który zaadaptowany został na budynek mieszkalny.
Zaplecze turystyczne:
sklep, świetlica, boisko do piłki siatkowej, pomosty do połowu ryb, ścieżki turystyczne,
przystanek PKS.
Do pobrania:
